Month: maj 2021
Home2021maj

Miesiąc: maj 2021

Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania podatkowe – odpowiedzialność członka zarządu – niewypłacalność spółki – termin na zgłoszenie upadłości – wymagalne zobowiązania pieniężne – delegowanie obowiązków przez członka zarządu – uwolnienie się odpowiedzialności przez członka zarządu – delegowanie odpowiedzialności. Warszawa, dnia 21.05.2021 r.

Okoliczność powierzenia spraw spółki innej osobie i niewykonywanie faktycznego zarządu przez członka zarządu nie mogą stanowić przesłanki wyłączającej jego winę w niezgłoszeniu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości (wyrok NSA z marca 2021 r.).

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

Wśród sposobów uniknięcia tej odpowiedzialności jest wykazanie przez członka zarządu, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.

Jednakże, w pierwszej kolejności, należy ustalić kiedy zachodzą podstawy do zgłoszenia takiego wniosku.  Generalnie rzecz ujmując, wniosek o ogłoszenie upadłości należy zgłosić, gdy dłużnik stał się niewypłacalny – tj. gdy utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

W tym miejscu należy stwierdzić, że termin „wymagalne zobowiązania pieniężne” jest przez sądy różnie rozumiany. Zgodnie z jednym z poglądów  pojęcie „wymagalne zobowiązania pieniężne” rozumiane jest jako istnienie co najmniej dwóch wymagalnych zobowiązań.  Innymi słowy, stan niewypłacalności dłużnika (spółki) występuje w sytuacji niewykonania przez spółkę co najmniej dwóch wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Istnieje również inny pogląd – bardziej korzystny dla członków zarządów – wyrażony między innymi przez Sąd Najwyższy w wyroku z 2011 r. oraz Naczelny Sąd Administracyjny  w wyroku z 2014 r.

Zgodnie z tym drugim poglądem, niewypłacalność dłużnika istnieje dopiero wtedy, gdy z braku środków, przez dłuższy okres, nie pokrywa on przeważającej ilości swoich długów.

Oznacza, że do wystąpienia stanu niewypłacalności konieczne jest istnienie trzech – dodatkowych – warunków.  Te trzy dodatkowe warunki to:

(i) brak środków jako przyczyna niewykonania wymagalnych zobowiązań,

(ii) dłuższy okres niewykonywania zobowiązań oraz

(iii) niewykonywanie przeważającej ich liczby.

Niestety, ten korzystny podgląd bywa kwestionowany.  Kwestionujące go sądy powołują się na argument o celu przyjętej regulacji prawnej, jakim jest ochrona pewności obrotu gospodarczego i przeciwdziałanie sytuacjom niezaspokajania zobowiązań, także o podłożu celowym, oszukańczym.

Innym ważnym aspektem tego zagadnienia jest brak możliwości delegowania swojej odpowiedzialności przez członka zarządu.  Członek zarządu spółki kapitałowej może delegować swoje kompetencje na inną osobę, na przykład wskazaną przez udziałowca spółki.  Jednakże, członek zarządu nie może delegować swojej odpowiedzialności wynikającej z nieregulowania przez spółkę wymagalnych zobowiązań, gdyż rozwiązania takiego nie przewidują przepisy prawa.

Zarządzanie spółką przez członka zarządu odbywa się w sposób niezależny od wskazówek jej udziałowców.  Członek zarządu może być odwołany z pełnionej przez siebie funkcji przez zgromadzenie wspólników.  Jednakże w zakresie odpowiedzialności za należyte prowadzenie spraw spółki nie może powoływać się na wskazówki lub ograniczenia stwarzane przez osoby trzecie, w tym przez udziałowców spółki.

Okoliczność powierzenia spraw spółki innej osobie i niewykonywanie faktycznego zarządu przez członka zarządu nie mogą stanowić przesłanki wyłączającej jego winę w niezgłoszeniu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Bernard Łukomski
+48608093541
radca prawny Wa-4443
doradca podatkowy nr wpisu 145
Warszawa, dnia 21.05.2021 r.

Wynajem nieruchomości – opodatkowanie wynajmu nieruchomości – ryczałt ewidencjonowany – działalność gospodarcza – zarząd majątkiem prywatnym – zwykły zarząd – majątek prywatny – zwyczajowe gospodarowanie majątkiem prywatnym – zamiar stałego zarobkowania – opodatkowanie ryczałtem przychodów z działalności gospodarczej. Warszawa, dnia 20.05.2021 r.

Najem dla celów podatkowych może być traktowany jako pozarolnicza działalność gospodarcza lub jako odrębne źródło przychodów.  Generalnie wybór sposobu rozliczenia przychodów z najmu leży w gestii osoby oddającej rzeczy w najem, jednak każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem istotnych okoliczności danej sprawy.  To podatnik biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności decyduje w jakiej formie będzie uzyskiwał przychody z najmu.  Podatnik mając wpływ na stan faktyczny może uzyskiwać przychody z najmu albo:

1) w sposób zorganizowany i ciągły czyli w sposób stały, nie okazjonalny, profesjonalny, metodyczny, systematyczny i uporządkowany albo

2) w sposób incydentalny, okazjonalny w sposób przypadkowy, nieregularny.

Jednakże przy kwalifikacji przychodów z najmu (najem prywatny czy działalność gospodarcza) zawsze należy brać pod uwagę definicję działalności gospodarczej zawartą w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.  Decydujące znaczenie ma to, czy w okoliczności faktycznych danej sprawy zostały spełnione odpowiednie warunki.

Znaczenia nie ma subiektywne przekonanie podatnika o właściwej jego zdaniem kwalifikacji osiąganych przez niego przychodów do określonego źródła przychodów.  Podstawowe znaczenie ma sposób wykonywania najmu – a więc profesjonalny, zarobkowy, zorganizowany i ciągły charakter dokonywanych czynności oraz prowadzenie najmu na własny rachunek i ryzyko.

Jednocześnie, nie w każdym przypadku podatnik może sam zaliczyć wynajmowane nieruchomości do majątku prywatnego lub związanego z działalnością gospodarczą.

Jeżeli sposób wykonywania tego najmu ze względu na rozmiar, powtarzalność, zarobkowy charakter oraz sposób zorganizowania wskazują na znamiona działalności gospodarczej, to wynajem nieruchomości spełnia warunki uznania za działalność gospodarczą ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i powinien zostać rozliczony na zasadach właściwych dla tej działalności, a nie według wyboru podatnika jako tzw. najem prywatny.

Dla uznania określonej działalności za działalność gospodarczą, konieczne jest m.in. łączne spełnienie trzech warunków – działalność musi być:

1)  działalnością zarobkową,

2) działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany oraz

3) działalnością wykonywaną w sposób ciągły.

Działalnością gospodarczą jest działalność prowadzona w celu osiągnięcia dochodu.  Ewentualna strata nie pozbawia jej statusu działalności gospodarczej.  Istotny jest sam zamiar osiągnięcia dochodu. Działalność nie musi być wykonywana bez przerwy.  Ważny jest zamiar powtarzalności.  O istnieniu ciągłości nie przesądza długość najmu, lecz powtarzalność podejmowanych działań.  Gdy prowadzona jest działalność gospodarcza podejmowane działania są podporządkowane obowiązującym regułom, normom i służą osiągnięciu celu, mają wpływ na racjonalność gospodarowania posiadanymi środkami, a tym samym uczestnictwa w obrocie gospodarczym.

Aby określoną działalność uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, musi ona mieć charakter zarobkowy.  Działalność jest zarobkowa wtedy, gdy jest zdolna do potencjalnego generowania zysku, a jej przeznaczeniem jest zapewnienie określonego dochodu. Zarobkowego charakteru nie mają działania, których wyłącznym celem jest zaspokojenie własnych potrzeb osoby podejmującej określone czynności.

Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest uzależnione od rejestracji urzędowej.  Prowadzenie działalności gospodarczej jest kategorią obiektywną, niezależnie od tego, jak działalność tę ocenia sam podatnik i jak ją nazywa oraz czy dopełnia ciążących na nim obowiązków z działalnością tą związanych.

Na pojęcie „zorganizowanie” w rozumieniu ww. ustawy składa się zespół celowych, uporządkowanych czynności o charakterze profesjonalnym, realizowanych w ramach wyodrębnionej struktury, mieszczących się zarówno w fazie przygotowawczej, związanej z uruchomieniem określonych działalności, jak i w fazie realizacji.

Wprowadzenie kryterium ciągłości służy wyeliminowaniu z pojęcia działalności gospodarczej przedsięwzięć o charakterze incydentalnym i sporadycznym.  Ciągłość w wykonywaniu działalności gospodarczej oznacza względnie stały zamiar jej wykonywania.  Nie wyklucza on jednak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej tylko sezonowo lub do czasu osiągnięcia danego celu i to bez względu na okres, w którym cel ten miałby być realizowany. Do zachowania ciągłości wystarczające jest, aby z całokształtu okoliczności sprawy wynikał zamiar powtarzania określonego zespołu konkretnych działań w celu osiągnięcia efektu w postaci zarobku.

Każde działanie spełniające wskazane wyżej kryteria, stanowi w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pozarolniczą działalność gospodarczą, niezależnie od tego, czy podatnik dokonał jej rejestracji.

Należy przy tym podkreślić, że nie zalicza się do pozarolniczej działalności gospodarczej czynności, które mieszczą się w zwykłym zarządzie własnym majątkiem, tzn. mają na celu zwyczajowe gospodarowanie tym majątkiem.  Działań z zachowaniem normalnych, zwyczajowo przyjętych w takich przypadkach reguł gospodarności nie można zrównywać  z działalnością gospodarczą.

Działania podatnika wykazują cechy zorganizowania i ciągłości, gdy podejmowane przez niego czynności, związane z zagospodarowaniem jego majątkiem i jego rozporządzaniem, będą istotnie odbiegały od normalnego wykonywania prawa własności.  Ponadto podatnik z operacji tych uczyni sobie lub ma zamiar uczynienia stałego (nie okazjonalnego) źródła zarobkowania.

Przykładowo, działania podatnika, wypełniają definicję działalności gospodarczej, gdy podejmuje on pośrednio lub bezpośrednio aktywne czynności w zakresie najmu nieruchomości (zarówno w fazie przygotowawczej, jak i w okresie realizacji), angażując środki podobne do wykorzystywanych przez przedsiębiorców prowadzących działalności gospodarczą.

Znaczenie, choć niedecydujące, ma to w jaki sposób i w jakim celu zostały nabyte nieruchomości będące przedmiotem najmu (w drodze zakupu, spadku, darowizny), to czy zostały nabyte na cele inwestycyjne (tj. celem czerpania zysków z najmu), czy na potrzeby osobiste podatnika i jego najbliższej rodziny, a całokształt okoliczności wskazuje, że w granicach zwykłego zarządu własnym majątkiem tylko okazjonalnie, sporadycznie mogą być przeznaczone do wynajmu.

Duże znaczenie ma również to, czy podatnik ma zamiar nabywać kolejne nieruchomości celem ich wynajmu, tj. czy planuje rozszerzać skalę prowadzonego najmu.  Podstawowe znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji uzyskiwanych przychodów z najmu do właściwego źródła przychodów ma sposób wykonywania najmu, a więc to, czy podatnik ogranicza się tylko do zwykłego zarządzania dotychczas posiadanymi składnikami majątku, czy też planuje dalsze działania w zakresie najmu, gdyż zamierza rozszerzać skalę prowadzonej aktywności.

Działania takie nie należą do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym, w związku z czym w takiej sytuacji najem nieruchomości, nie może być uznany za czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nawet w przypadku, gdy w przyszłości wynajmowane nieruchomości mogą służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych podatnika i jego najbliższej rodziny.

Jak stanowi art. 9a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochody osiągane przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 (tj. najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą), są opodatkowane na zasadach określonych w ustawie, chyba że podatnicy wybiorą opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Z przytoczonego powyżej przepisu wynika zatem, że przychody z najmu można opodatkować ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, ale tylko wtedy, gdy kwalifikują się one do przychodów ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że najem stanowi odrębne od działalności gospodarczej źródło przychodu, choć może także istnieć najem, który prowadzony jest w ramach działalności gospodarczej.

Co do zasady wybór kwalifikacji i sposób rozliczenia przychodów z najmu ustawodawca pozostawił osobie oddającej rzecz w najem.  Jedynie w przypadku, gdy przedmiotem najmu są składniki majątku związane z działalnością gospodarczą albo najem jest przedmiotem tej działalności, wynajmowanie nieruchomości traktowane jest jako pozarolnicza działalność gospodarcza.

Jednakże w myśl ustawy o zryczałtowanym podatku, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych od przychodów z tytułu z tytułu – między innymi – umowy najmu i  podnajmu wynosi 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł z tytułu przychodów, o których mowa w art. 6 ust. 1a.  Natomiast od przychodów z tytułu świadczenia usług wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych (PKWiU 68.20.1) osiąganych przez osoby fizyczne, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł.

Z powyższego wynika, że od dnia 1 stycznia 2021 r., zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych można rozliczać zarówno najem prywatny nieruchomości, jak i najem w ramach działalności gospodarczej.  Tym, samym, od dnia 1 stycznia 2021 r. na możliwość opodatkowania najmu zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych, nie ma wpływu fakt, że wynajem nieruchomości nie jest związany z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą.

Jednakże, warunkiem skorzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania przychodów z najmu jest złożenie pisemnego oświadczenia o jej wyborze w określonym w ustawie terminie.

Bernard Łukomski
+48 608 093 541
radca prawny Wa-4443
doradca podatkowy nr wpisu 145
Warszawa, dnia 20.05.2021 r.

Zagadnienie wstępne – odpowiedzialność osoby trzeciej – odpowiedzialność członka zarządu – zaległości podatkowe – przeszkoda uniemożliwiająca rozstrzygnięcie sprawy – wznowienie postępowania – zagadnienie prejudycjalne – decyzja wymiarowa. Warszawa, dnia 13.05.2021 r.

W wyroku z dnia 16 grudnia 2020 roku Naczelny Sąd Administracyjny („NSA”) stwierdził, że, wniesienie skargi sądu na decyzję wymiarową, czy wniesienie od wydanego wyroku skargi kasacyjnej nie stanowi zagadnienia prejudycjalnego w postępowaniu w sprawie orzeczenia o odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe wynikające z tej decyzji wymiarowej.  Sprawa dotyczyła zaległości podatkowe za lata 2011 i 2012.

Zdaniem NSA wolą ustawodawcy było prowadzenie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności osób trzecich na podstawie decyzji wydanej przeciwko np. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (decyzja wymiarowa), która jest ostateczna w administracyjnym toku instancji (tj. niezależnie od tego, czy została ona zaskarżona do sądu administracyjnego).  Zdaniem NSA wolą ustawodawcy nie było prowadzenie postępowania „przeciwko” członkom zarządu dopiero na podstawie decyzji, której legalność potwierdzona zostałaby prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego (np. wyrok oddalający skargę, czy skargę kasacyjną).

Zdaniem NSA, wniesienie skargi do sądu administracyjnego na ostateczną decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego za zaległość – na przykład – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z tytułu której ma zostać orzeczona odpowiedzialność jej członków zarządu (tzw. osoby trzecie), nie stanowi zagadnienia wstępnego w postępowaniu prowadzonym w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej (np. członka zarządu).  Odrębne postępowania prowadzi się wobec spółki i wobec jej członków zarządu.  Tak samo odrębne decyzje wydaje się w stosunku do spółki oraz w stosunku do jej członków zarządu.

Dopóki decyzja wymiarowa wydana wobec spółki pozostaje w obrocie prawnym (np. decyzja nie zostanie uchylona), nie występują przeszkody w prowadzeniu (odrębnego) postępowania wobec osoby trzeciej (członka zarządu), która odpowiada za zaległości wynikające z tej decyzji.

Związek pomiędzy sprawą rozpatrywaną w postępowaniu podatkowym (np. postępowanie dotyczące odpowiedzialności członka zarządu – w omawianym przypadku) a kwestią będącą przedmiotem postępowania prejudycjalnego (jakieś inne postępowanie) polegać powinien na tym, że rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego stanowi obligatoryjną (konieczną) podstawę rozstrzygnięcia sprawy głównej (dotyczącej odpowiedzialności członka zarządu – w omawianym przypadku).

Innymi słowy, chodzi o to że organ rozpatrujący i orzekający (np. naczelnik urzędu skarbowego czy dyrektor izby administracji skarbowej) w sprawie nie jest uprawniony samodzielnie rozstrzygnąć zagadnienia wstępnego, jakie wyłoniło się lub powstało w toku prowadzonego przez niego postępowania głównego.

Zagadnienie wstępne wiąże się z wystąpieniem takiego rodzaju przeszkody, która uniemożliwia rozstrzygnięcie sprawy podatkowej – na przykład – dotyczącej odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki.  Zagadnie wstępne jest takim rodzajem zagadnienia, że od jego rozstrzygnięcia zależy rozpatrzenie sprawy podatkowej w ogóle.  Zagadnienie wstępne nie występuje gdy istnieją wątpliwości jedynie co do samej treści decyzji (np. wątpliwości co do wielkości zaległości).

NSA wskazał, że gdyby po wydaniu decyzji ostatecznej dotyczącej odpowiedzialności członka zarządu (za zaległości spółki) doszło do usunięcia przez sąd administracyjny z obrotu decyzji dotyczącej zobowiązań podatkowych spółki, to członek zarządu-adresat decyzji w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej może domagać się wznowienia postępowania w swojej sprawie.  Podstawą takiego uprawnienia po stronie osoby trzeciej-członka zarządu byłaby okoliczność wyeliminowana z obrotu prawnego decyzji wydanej wobec spółki, na której oparto decyzję w przedmiocie jego odpowiedzialności za zaległości podatkowe tejże spółki.  Innymi słowy, skoro nie istniałaby decyzja stwierdzająca istnienie zaległości podatkowych spółki (byłoby to równoznaczne z niewystępowaniem zaległości spółki), byłoby nieracjonalnym aby istniała decyzja orzekająca o odpowiedzialności członka zarządu za takie „nieistniejące” zaległości.

W dalszej części wyroku NSA stwierdził, że skoro status decyzji dotyczącej zaległości podatkowych spółki w toku prowadzonego wobec niej postępowania podatkowego nie jest zagadnieniem wstępnym w stosunku do postępowania prowadzonego w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu za powyższe zaległości, to tak samo należy oceniać status tej decyzji wymiarowej w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

NSA wskazał, że taka konkluzja znajduje swoje uzasadnienia w tym, że zarówno w toczącym się postępowaniu podatkowym w przedmiocie wymiaru zobowiązania podatkowego i w postępowaniu sądowoadministracyjnym możliwe jest uzyskanie orzeczenia stwierdzającego, że zaległość podatkowa będąca przedmiotem postępowania w sprawie odpowiedzialności osób trzecich, nie powstała.

Bernard Łukomski
radca prawny – WA-4443
doradca podatkowy nr 145
Warszawa, dnia 13 maja 2021 r.