Czy można skutecznie złożyć pełnomocnictwo do akt danej sprawy podatkowej zanim zostanie ona skutecznie wszczęta?

Czy pełnomocnictwo złożone do akt sprawy podatkowej, która (jak okazuje się później) nie została prawidłowo wszczęta (de facto nie została wszczęta) jest pełnomocnictwem złożonym skutecznie i stanowi umocowanie do reprezentowania mocodawcy w kolejnym postępowaniu podatkowym wszczętym prawidłowo?

Takie pytania, z pozoru banalne, były przedmiotem rozważań Wojewódzkich Sądów Administracyjnych (WSA) oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) w sprawie naszego klienta.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego pełnomocnictwo takie może stanowić skuteczne umocowanie nawet w przypadku złożenia go do akt sprawy, w której postępowanie nie zostało prawidłowo wszczęte (tj. nie zostało wszczęte).

Naczelny Sąd Administracyjny, uchylając zaskarżony przez nas wyrok WSA, nie zgodził się z takim stanowiskiem podnosząc wątpliwość, że nie wiadomo czy w konkretnym przypadku w grę wchodziło jedno postępowanie (to samo?) a może dwa (lub więcej?) postępowań, czy może nie były to odrębne postępowania lecz odrębne etapy jednego postępowania.

NSA podniósł też inną wątpliwość, iż nie wiadomo ile było akt, czy były tylko jedne akta (dla wszystkich postępowań), czy może akt było więcej.

Tym samym nie było wiadomo – zdaniem NSA – do których akt i którego postępowania zostało złożone pełnomocnictwo.

Rozpatrując ponownie sprawę inny skład WSA, idąc dalej, słusznie stwierdził (potwierdzając nasze stanowisko), że bez wątpienia rację ma organ podatkowy, że jeśli ustanowiono w sprawie pełnomocnika, to pisma należy doręczać w sprawie temu pełnomocnikowi. Jednakże o jakimkolwiek postępowaniu (sprawie) można mówić dopiero wtedy, gdy owo postępowanie zostanie wszczęte.

WSA również słusznie potwierdził, że nie da się złożyć pełnomocnictwa do sprawy, której jeszcze nie ma.

Całe nieporozumienie wyniknęło z faktu, iż organ nie potrafił odróżnić pełnomocnictwa szczególnego od pełnomocnictwa ogólnego w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.

Ze względu na sposób opisania kompetencji pełnomocnika w treści pełnomocnictwa organ uznał, że ma do czynienia z pełnomocnictwem o „charakterze ogólnym”.

Jednakże, co słusznie potwierdził WSA ponownie rozpatrując sprawę, Ordynacja podatkowa wyróżnia tylko dwa rodzaje pełnomocnictw: ogólne i szczególne. Nie istnieją pełnomocnictwa „o charakterze ogólnym”.

Jak słusznie wskazano w uchwale NSA (sygn. II FPS 1/22) do wywołania skutku procesowego konieczne jest: (1) złożenie pełnomocnictwa szczególnego, (2) do akt sprawy, (3) w konkretnym postępowaniu, (4) prowadzonym przed organem podatkowym, co wynika wprost z art. 138e § 3 Ordynacji podatkowej.

Z powyższego, po raz kolejny wynika, że wszelkie zmiany przepisów stanowią wyzwanie nie tylko dla podatników ale także dla samych organów, które te przepisy muszą prawidłowo rozumieć i stosować.

Bernard Łukomski
radca prawny