Warunkiem zwolnienia z opodatkowania jest wydatkowanie na własne cele mieszkaniowe przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości.  Przychodem jest zaś wartość nieruchomości, wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia.  Natomiast, słowo „wartość” oznacza ile coś jest warte pod względem materialnym.  Dlatego, warunkiem skorzystania ze zwolnienia podatkowego jest to, aby wartość wyrażona w cenie sprzedaży (pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia) została w odpowiednim czasie wydatkowana na własne cele mieszkaniowe podatnika.  Zupełnie obojętne jest to, co ze wspomnianą „wartością przychodu” dzieje się w okresie od jej uzyskania, do dnia jej spożytkowania na własne cele mieszkaniowe.  W czasie określonym przez ustawę podatkową należy jedynie w określony sposób spożytkować odpowiednią kwotę, która odpowiada przychodowi (tj. ma taką samą wartość) z odpłatnego zbycia nieruchomości (wyrok WSA w Gliwicach z 2019 r.).

W wyroku z listopada 2020 Wojewódzki Sąd Administracyjny podobnie stwierdził, że warunkiem skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie jest wydatkowanie na wymienione w tym przepisie cele konkretnych pieniędzy (tj. bezpośrednio pochodzących ze sprzedaży mieszkania).  Wystarczające jest wydatkowanie jedynie „wartości przychodu” (ekwiwalentu) uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości lub prawa majątkowego.  Zdaniem sądu z przepisów wynika jedynie konieczność wydatkowania określonej kwoty na własne cele mieszkaniowe we wskazanym terminie.  Sąd uznał, że nie jest wykluczona sytuacja, gdy konkretne środki pochodzące z tytułu odpłatnego zbycia danej nieruchomości zostaną wcześniej, w całości, wydatkowane na spłatę innych zobowiązań lub na własne potrzeby konsumpcyjne.  Podatnik może przecież później pozyskać inne środki lub po prostu może takimi dysponować wcześniej (np. w formie oszczędności) i za nie dokonać nabycia rzeczy lub praw (np. nowego mieszkania) realizujących jego cel mieszkaniowy.

W tym samym duchu wypowiedział się w roku 2019 również Naczelny Sąd Administracyjny.  NSA stwierdził, iż w celu skorzystania ze zwolnienia z zapłaty podatku od przychodu ze sprzedaży nieruchomości, podatnik musi wydać środki z transakcji na określony cel.  Jednak nie muszą być to dokładnie te same pieniądze.  Pokrycie części wydatków na własny cel mieszkaniowy z innego konta niż to, na które trafiły pieniądze ze sprzedaży mieszkania, również nie odbiera zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych.  NSA słusznie uznał, że nie ma znaczenia sposób zadysponowania przez sprzedającego nieruchomość (np. mieszkanie) uzyskaną kwotą.  Wydatkowanie przychodu ze sprzedaży nieruchomości, na inne zaległe zobowiązania nie pozbawia prawa do ulgi, gdyż warunkiem skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 131 u.p.d.o.f. nie jest wydatkowanie na wymienione w tym przepisie cele konkretnych pieniędzy, lecz wartości przychodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości lub prawa majątkowego.

Bernard Łukomski
radca prawny
+48608093541
Warszawa, dnia 1 lutego 2021 r.