Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie dają jednoznacznej odpowiedzi, czy podwyższone (tj. 50%) koszty uzyskania przychodów przysługują wyłącznie twórcom (autorom utworów), czy również współtwórcom (współautorom) bez względu na ich liczbę czy wkład w postanie dzieła.

Art. 5 pkt 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: u.p.a.p.p.) stanowi, że „Przepisy ustawy stosuje się do utworów: których twórca lub współtwórca jest obywatelem polskim (…)”. Oznacza to, że u.p.a.p.p. rozróżnia pojęcia twórcy i współtwórcy. Z kolei art. 9 ust. 1 u.p.a.p.p. stanowi, że współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie. Zgodnie z tym przepisem domniemywa się, że wielkości udziałów są równe a każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej”. Z kolei art. 9 ust. 2 u.p.a.p.p. stanowi, że każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców. Z powyższego wynika więc, że współtwórcom przysługują prawa autorskie i mogą oni nimi rozporządzać na analogicznych zasadach do twórców.

Natomiast art. 22 ust. 9 pkt 3) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: u.p.d.o.f.) stanowi, że „koszty uzyskania niektórych przychodów określa się: z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich (…) lub rozporządzania przez nich tymi prawami – w wysokości 50% uzyskanego przychodu, z zastrzeżeniem ust. 9a i 9b, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód”. Wydaje się zatem, że skoro współtwórcom przysługują prawa autorskie i mogą oni nimi rozporządzać powinno to oznaczać to, że mogą oni – w konsekwencji – również uzyskiwać przychody (tj. „uzyskiwać przychody” w rozumieniu art. 22 ust. 9 u.p.d.o.f.) z tytułu korzystania z praw autorskich.

Nasuwa się więc pytanie: czy dla celów art. 22 ust. 9 u.p.d.o.f. można współtwórcę zrównać z twórcą? Wydaje się oczywiste, że każdy współtwórca jest – siłą rzeczy – twórcą. Przeciwny wniosek, że współtwórca nie jest twórcą wydaje się nielogiczny. Zakres pojęcia twórcy jest na tyle szeroki, że powinien zawierać w sobie również współtwórców. Bardzo często mamy do czynienia w życiu z sytuacjami, gdy dany utwór jest dziełem więcej niż jednego twórcy (np. programisty). Ograniczenie ulgi podatkowej wyłącznie do „pojedynczego” twórcy i odmowa korzystania z niej w przypadku wspólnego (łącznego) wysiłku dwóch lub więcej twórców byłoby nielogiczne. Jako przykład takiej sytuacji można by wskazać utwór stworzony przez dwóch (współ)twórców, gdzie wkład jednego z nich wyniósłby 99% a drugiego 1%. Odmówienie pierwszemu współtwórcy prawa do podwyższonych kosztów byłoby nielogiczne i niesprawiedliwie w stosunku do twórców „stuprocentowych”. Z drugiej zaś strony brak logicznych argumentów przeciwko temu aby prawa do skorzystania z takich, podwyższonych kosztów, odmówić twórcy „jednoprocentowemu”.

Jak wskazuje się w orzecznictwie prawo autorskie nie określa istoty współautorstwa, pozostawiając je wykładni. Ta zaś nie może przyjąć innego kryterium od obowiązującego przy określeniu pojęcia twórczości chronionej prawem autorskim. Utworem chronionym tym prawem jest każde „dzieło”, a więc każdy przejaw działalności duchowej, wykazujący cechę twórczości, czyli noszący osobiste piętno. Współautorstwo jest tym charakterystyczne, że utwór jest dziełem stanowiącym wynik wspólnego wkładu twórczego jego autorów; bez tego wkładu twórczego utwór nie powstałby. Może się on jednak przejawiać w różnej postaci i jest przede wszystkim zależny od rodzaju utworu (zob. wyrok SN z dnia 12 stycznia 1981 r.). Tym samym wydaje się – jak najbardziej możliwym zrównanie współtwórcy z twórcą dla celów stosowania 50% kosztów uzyskania przychodu. Jednakże dosłowne (literalne) brzmienie przepisu art. 22 ust. 9 pkt 3) u.p.d.o.f. wskazuje wyłącznie na twórców (cyt.: „Koszty uzyskania niektórych przychodów określa się: z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich (…) lub rozporządzania przez nich tymi prawami – w wysokości 50% uzyskanego przychodu”.).

Bernard Łukomski
radca prawny
tel. 608 093 541
Warszawa, dnia 30.03.2020 r.